Özel Koleksiyonlarla Ülkemizdeki İki Yardım Kurumu

Orhun Bilben, Can Kurtoğlu – 5/12/2016

Geçmişten günümüze ülkemizin kalkınmasında yardım kuruluşları çok önemli yere sahip olmuştur. Türk Tayyare Cemiyeti ve Osmanlı Donanma Cemiyeti de ülkemizde havacılık ve denizcilik gibi iki hayati bölgenin kalkınmasına yaptığı hizmetlerden dolayı en önemli yardım kuruluşları arasında yerlerini almıştır.

Bu yardım kurumlarının denizcilik ve havacılık için yardım toplama çalışmaları da ağırlıklı olarak şimdilerde koleksiyonerler tarafından biriktirilen dönemin yardım pulları aracılığıyla gerçekleşmiştir.
Selçuk Bilben ve Ercüment Aydın bu yardım pullarını toplayan Ankaralı iki koleksiyonerdir. Bizde bu önemli yardım kurumlarının hikayelerini, kendilerinin koleksiyonlarını ve bu alandaki çalışmalarını göz önünde bulundurarak mercek altına altına aldık.

 
Türk Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu)
 

Türk Tayyare Cemiyeti’nin ilk kurulduğu günlerden bir görünüm(Selçuk Bilben’in koleksiyonuna aittir)

Kurum 14 Şubat 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti ismiyle kurulmuştur. Kurumun ana gayesi gençlere havacılık sevgisi aşılamak, ülkemizde sivil ve askeri havacılığı geliştirmek ve en nihayetinde güçlü bir Türk Havacılık filosu oluşturmaktır. Kurum 1935 yılına kadar Türk Tayyare Cemiyeti olarak faaliyet göstermiş, 1935 yılında ise isim değişikliğine giderek günümüzdeki ismi Türk Hava Kurumu olmuştur. Kuruma yardım amaçlı yardım pulları ve yardım makbuzları basılmıştır. Günümüzde kurumun yardım materyallerini biriktiren koleksiyoner sayısı hızla artmaktadır. Ankaralı koleksiyoner Selçuk Bilben de kurumun yardım pullarını toplayan koleksiyonerlerden bir tanesidir. Bilben’in ayrıca Türk Hava Kurumu ile ilgili kendi koleksiyonlarından derlediği “1925’den Günümüze Türk Hava Kurumu Pulları” adlı 2004 senesinden yayımlanmış bir kitabı bulunmaktadır.

Selçuk Bilben’in Türk Hava Kurumu yardım pulları koleksiyonundan örnekler;

 
Osmanlı Donanma Cemiyeti ikinci meşrutiyet’in birinci yılında, 6 temmuz 1909’da Donanma-yı Osmani Muavenet-i Milliye Cemiyeti adıyla kurulmuştur. Kuruluş amacı güçlü bir ülkemizde güçlü bir milli donanma sistemi oluşturmaktır. Vatandaşlarımızdan yardım toplayarak donanmayı güçlendirebilmek adına yardım pulları bastırmıştır.Bu örgütlenme şekli itibariyle gelecek yıllarda kurulacak olan Türk Tayyare Cemiyeti’nin öncülü olduğunu söyleyebiliriz.
Ercüment Aydın Osmanlı Donanma Cemiyeti’nin geçmişine ilgi duyan ve yardım pullarını uzun yıllardır biriktiren Ankaralı bir koleksiyonerimizdir.
Osmanlı Donanma Cemiyeti yardım pulları sayesinde ulusal çapta örgütlenme başarısına ulaşmış ilk cemiyetimizdir. Teşkilat kuruluşundan kapatılışına kadar topladığı yardımlarla; üç nakliye gemisi  Osmanlı donanmasına katılmasını sağlamıştır. Bunların yanı sıra Sultan Osman ve Reşadiye dretnotlarının devlet tarafından alımında büyük miktarda para yardımında bulunulmuştur. Donanmamız için bu katkıyı sağlayan yardım pullarından Aydın’ın koleksiyonunda bulunan bazı parçalar şu şekildedir;
 

Osmanlı Donanma Cemiyeti ve Türk Tayyare Cemiyeti şüphesiz ülkemizde denizcilik ve havacılık sistemlerinin gelişiminde çok önemli bir yere sahiptir. Cemiyetlerin en dikkat çeken özelliklerinden bir tanesi ise halkımızla sırt sırta vererek, onların destekleri sayesinde gelişerek ülkemize hizmet etmeleridir. Bu duruma genel olarak aracılık eden ise günümüzde koleksiyonerler tarafından biriktirilen cemiyetlere ait yardım pullarıdır. Bu nedenle bu pul koleksiyonları yalnızca  bu cemiyetleri simgelemekle kalmıyor, bizlere zorluklar içerisinde halkımızla omuz omuza verip ülkemizin değerine değer katan bu kurumların öykülerini de anlatıyor.
Bu iki cemiyetin tarihçesini kısaca gösteren zaman çizelgesine göz atmak için https://www.timetoast.com/timelines/osmanli-donanma-cemiyeti-ve-turk-tayyare-cemiyeti adresini ziyaret edebilirsiniz.
Son olarak, Türk Tayyare Cemiyeti ve Osmanlı Donanma Cemiyeti ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek isterseniz bu kaynaklara göz atmanızı tavsiye ederim…